سرویس ابری SaaS چیست؟
SaaS مخفف عبارت Software as a Service نوعی مدل ارائه نرم افزار است، به طوری که نرم افزار و اطلاعات مربوط به آن به طور کامل و یکپارچه روی ابر (Cloud)مستقر شده اند. دسترسی کاربران به نرم افزار با کمک یک مرورگر وب امکان پذیر خواهد بود.
از نظر هزینه تفاوت هایی در این مدل ارائه نرم افزار برای مصرف کننده وجود دارد. در این مدل ارائه نرم افزار، هزینه ها بصورت ماهانه یا بر حسب میزان استفاده و … است. از آنجایی که نرم افزار روی سرور متعلق به ارائه دهنده، نگهداری می شود، مصرف کننده نیازی به تهیه سخت افزار برای استقرار نرم افزار ندارد. همچنین هزینه های نصب، تعمیرات، نگهداری، بروز رسانی و … نیز در این مدل برای مصرف کننده وجود ندارد.
SaaS در فارسی “نرم افزار به عنوان سرویس” یا “اجاره نرم افزار” گفته می شود.
در حال حاضر در کسب و کار های بسیاری معمول گشته است که برای مهیا نمودن نرم افزار های مورد نیاز خود از مدل SaaS ستفاده نمایند. به طور مثال نمونه هایی از نرم افزار هایی که به صورتSaaS ارائه می گردند شامل سیستم های حسابداری(Accounting) سیستم مدیریت ارتباط با مشتریان (CRM) یا customer relationship management مدیریت منابع انسانی (HRM) و … است.
همه شرکت های بزرگ نرم افزاری مانند مایکروسافت، اوراکل، آی بی ام و… نیز در این زمینه در حال فعالیت هستند.
تاریخچه SaaS
قدمت متمرکز سازی میزبانی نرم افزار های کاربردی به دهه ۱۹۶۰ بر می گردد. در آغاز این دهه، آی بی ام و دیگر ارائه دهندگان Mainframe برای انجام خدمات کسب و کار سازمان، به عنوان Time-Sharingیا Utility-Computing شناخته می شدند. این خدمات شامل ارائه توان محاسباتی و ذخیره سازی پایگاه داده به بانک ها و سایر سازمان های بزرگ را از مراکز داده های خود را در سراسر جهان است.
گسترش اینترنت در طول دهه۱۹۹۰ یک کلاس جدید از محاسبات متمرکز، به نام ASP یا Application Service Providers را به ارمغان آورد . ASP ها با هدف کاهش هزینه ها با مدیریت متمرکز و با ارائه دادن راه حل های متمرکز، یک کسب و کار به وجود آوردند که شامل میزبانی و مدیریت متمرکز نرم افزار های کاربردی بود.
SaaSدر واقع گسترش مدل ASP است.
مخفف SAAS ظاهرا اولین بار در مقاله ای به نام “Strategic Backgrounder: Software As A Service” ظاهر شد، که در فوریه سال ۲۰۰۱ توسط بخش تجارت الکترونیک از صنایع نرم افزار و اطلاعات(SIIA) به صورت داخلی منتشر شد.
آینده SaaS
این مدل SaaS به عنوان موج آینده صنعت نرم افزار شناخته شده است. فعالان صنعت نرم افزار بر این باورند که نرم افزارهای مبتنی بر کامپیوتر های شخصی و محلی منسوخ شده اند و زمان آن فرا رسیده است تا مصرف کنندگان نرم افزار به سمت SaaS مهاجرت کنند.
رایانش ابری یا پردازش ابری چیست؟
نگهداری، ذخیره و بازیابی اطلاعات در کامپیوترها و شبکه‌های کوچک و بزرگ، مساله‌ای حساس و پرهزینه است.
راه‌حل‌هایی مانند نوار مغناطیسی، CD و DVD، هاردهای اکسترنال و … هم از نظر ایمنی اطلاعات و هم هزینه تامین تجهیزات و نگهداری آنها، همیشه بحث‌برانگیز بوده‌اند. حالا فن‌آوری جدیدی به بازار آمده که جای همه این چیزها را می‌گیرد، آن هم بدون محدودیت ظرفیت. به گنجایش ابرهای آسمان و البته قابل دسترسی سریع و آسان: فن‌آوری ابر.
- چطور پردازش ابری کار می‌کند؟
این روزها هر مجله تخصصی را که باز کنید، مطلبی در مورد رایانش یا محاسبات ابری (Cloud Computing) و یا ابر(The Cloud) در آن می‌بینید. خیلی‌ها تصور می‌کنند این عبارت مفهوم خاصی ندارد و تنها توسط بازاریابان برای فروش هر چه بیشتر نرم‌افزار و سخت‌افزار ساخته شده و آن را بر سر زبان‌ها انداخته‌اند.
بعضی‌ها نیز تصور می‌کنند ابر (The Cloud) همان SaaS یا Software as A Service (نرم‌افزار خدمات‌رسان) است، در حالی که بین این دو تفاوت بسیار است.
به‌طور معمول داده‌های مرتبط با SaaS در یک سرور مرکزی قرار دارد. به این نوع نرم‌افزار و خدماتی که ارایه می‌دهد، از طریق اینترنتمی‌توان دسترسی پیدا کرد. برخی دیگر تصور می‌کنند که تکنولوژی ابر برای آیندگان است و حالا نباید به آن فکر کرد و یا اینکه این تکنولوژی فقط به درد شرکت‌های بزرگ و یا اینترنتی می‌خورد. اما بد نیستت بدانید که یکی از هیجان‌انگیزترین ویژگی‌های محاسبات ابری این است که به احتمال زیاد شما بدون اینکه اطلاع داشته باشید از آن استفاده می‌کنید.
مدل جدید رایانش ابری مزایای فراوانی برای شرکت‌های بزرگ و کوچک دارد. مزایایی که از همین امروز می‌توانند از آن بهره ببرند. رایانش ابری یک رویکرد جدید تکنولوژیک و یک مدل تجاری جدید برای دستیابی و استفاده از فن‌آوری است. این دو مجموعه، مزایای فراوانی برای شرکت‌ها به ارمغان می‌آورند.
ابر از نوع دیجیتال
رایانش ابری به شیوه‌ای گفته می‌شود که اینترنت از طریق آن در قالب یک دیاگرام شبکه‌ای به نمایش درمی‌آید. به عبارت ساده‌تر، می‌توان گفت رویکرد جدیدی برای به‌کارگیری و استفاده از منابع محاسباتی است. ابر به شما امکان می‌دهد ظرفیت سرور خود را افزایش داده و یا اینکه تنها در هنگام نیاز آن را افزایش دهید، بدون اینکه مجبور شوید سرمایه‌گذاری جدیدی روی نرم‌افزار و سخت‌افزار انجام دهید. برای این کار به سرورهای مجازی که چندین شرکت همزمان می‌توانند از آن بهره ببرند، نیاز است.
این ویژگی به شما امکان می‌دهد در مواقعی که به ظرفیت بالای محاسباتی نیاز ندارید، از منابع کمتری استفاده کنید و در هنگامی که به حداکثر ظرفیت محاسباتی نیاز دارید، ظرفیت مستقیم به طور خودکار افزایش پیدا کرده تا بتواند نیازهای شما را برآورده کند .محیط‌های رایانش ابری توان محاسباتی لازم را برای ذخیره اطلاعات، ایجاد پایگاه داده‌ها، پیام‌رسانی و دیگر اجزای لازم برای اداره و هدایت یک کسب و کار را تجاری مهیا می‌کند. با استفاده از رایانش ابری بیشتر فعالیت و محاسبات سنگین رایانه‌ای برای به راه انداختن برنامه کاربردی میزبانی (Hosting) و دسترسی به داده‌ها در خارج از شرکت انجام می‌شود.
واژه ابر واژه‌ای است استعاری که به اینترنت اشاره دارد. در شبکه‌های رایانه‌ای نیز از شکل ابر برای نشان دادن شبکه اینترنت استفاده می‌شود. دلیل تشبیه اینترنت به ابر در این است که اینترنت همچون ابری جزییات فنی‌اش را از دید کاربران پنهان می‌سازد و لایه‌ای از انتزاع را بین جزییات فنی و کاربران قرار می‌دهد. برای مثال آنچه یک ارایه‌دهنده سرویس نرم‌افزاری به عنوان رایانش ابری ارایه می‌کند، برنامه کاربردی تجاری آنلاین است که از طریق مرورگر وب یا نرم‌افزارهای دیگر به کاربران ارایه می‌شود. نرم‌افزارهای کاربردی و اطلاعات روی سرورها ذخیره می‌شوند و بر اساس تقاضا در اختیار کاربران قرار می‌گیرند.
برکت‌های ابر
با استفاده از رایانش ابری، کاربران از طریق هر کامپیوتری که به اینترنت وصل باشد می‌توانند به برنامه کاربردی و یا داده‌های خود دسترسی پیدا کنند. رایانش ابری باعث کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری روی سخت‌افزارهای گران‌قیمت- چه برای کاربر و چه برای شرکتی که برنامه‌های کاربردی را ارایه می‌کند- می‌شود.
شما دیگر به سرورهای بزرگتر اضافی برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون کسب و کار خود، احتیاج نخواهید داشت. از سوی دیگر هیچ‌وقت با کاهش ظرفیت برای ذخیره کردن اطلاعات مواجه نشده و در نتیجه به خرید هارد درایو نیازی پیدا نمی‌کنید.
پلات‌فرم‌های ابری این نیازهای شما را برآورده می‌کنند. از سوی دیگر رایانه‌ای که از طریق آن کاربران به ابر دسترسی پیدا می‌کنند، می‌تواند رایانه‌ای ارزان قیمت و نه چندان قدرتمند باشد. برای دسترسی به ابر، به ایستگاه‌های کاری قدرتمند نیازی نیست. این دسترسی از طریق لپ‌تاپ، تبلت یا حتی تلفن موبایل می‌تواند انجام شود.
در این حالت هزینه‌های تعمیر و نگهداری رایانه‌ها و سرورهای قدرتمند نیز حذف می‌شود. با استفاده از رایانش ابری، شرکت شما در مصرف انرژی نیز صرفه‌جویی می‌کند.
اگر شرکت شما مشتریان فراوانی دارد که فایل‌های خود را از طریق اینترنت به شما ارسال می‌کنند، در صورت استفاده از ابر، با افزایش تعداد مشتریان شما، نیازی به سرمایه‌گذاری بیشتر روی تجهیزات نیست. ترافیک بیشتر برای ارایه‌دهنده خدمات ابر که عرض باند نامحدود دارد، مشکلی به وجود نمی‌آورد.
به گستره آسمان
در حال حاضر بسیاری از وب‌سایت‌های پرطرفدار در اینترنت از رایانش ابری استفاده می‌کنند. دو دلیل عمده برای این محبوبیت وجود دارد:
اول اینکه قابلیت خلق یک زیرساختار IT بدون نیاز به سرمایه‌گذاری کلان برای طراحان و سازندگان وب‌سایت بسیارجذاب است. امروزه راه‌اندازی یک کسب و کار اینترنتی با سرمایه‌گذاری ناچیز امکان‌پذیر است. مدل تجاری رایانش ابری طی دو سال اخیر باعث توسعه سابقه اینترنت و کاربردهای وب ۲ (web 2.0) شده است.
مزیت عمده دیگر، مقیاس‌پذیری است. به عنوان مثال اگر وب‌سایتی به دلایلی از جمله تبلیغات و یا طرفداری یک هنرپیشه و یا شخص معروفی از آن، به یکباره پرطرفدار شود، ترافیک آن نیز افزایش خواهد یافت، در چنین حالتی وب سرورهای معمولی برای آن سایت جوابگوی افزایش ترافیک نخواهد بود.
در اوایل سال ۲۰۰۸ شرکت نوشابه‌سازی آمریکایی Dr. Pepper اعلام کرد که اگر آلبوم گروه معروف راک گانز اند روزز(Guns N’ Roses) در آن سال عرضه شود، به همه مردم آمریکا یک نوشابه مجانی می‌دهد. آلبوم این گروه در ماه نوامبر همان سال به بازار عرضه شد. شرکت نوشابه‌سازی نیز اعلام کرد مردم از طریق سایت Drpepper.com می‌توانند کوپن برای دریافت نوشابه رایگان دریافت کنند. میلیون‌ها نفر به سایت مراجعه کردند. ترافیک آنقدر بالا رفت که وب‌سایت توان پاسخگوییی نداشت و از کار افتاد. همین امر بسیاری را خشمگین کرد و اگر شرکتDr. Pepper از تکنولوژی ابر استفاده کرده بود، به جای دلخوری شیرین کامی مخاطبان نصیبشش می‌شد.
پول مصرف ابر را بپردازید
پرداخت هزینه استفاده از تکنولوژی ابر مثل آب و برق است. پیشتر گفتیم هنگامی که تکنولوژی ابر را به کار می‌گیرید، نیازی به خرید سرور یا پرداخت هزینه ثابت برای استفاده از پهنای باند ندارید. این به تنهایی یک مزیت بزرگ است. چرا باید برای ظرفیت بیشتری که به آن نیازی نداریم پول پرداخت کنیم؟
یکی دیگر از مزایای استفاده از مدل تجاری رایانش ابری، نحوه پرداخت هزینه‌های آن است. مثل آب و برق، شما تنها به میزانی که استفاده می‌کنید، پول پرداخت می‌کنید. در حالی که در مورد نرم‌افزارهای خدماتی (SAAS) اینگونه نیست. شما به تعداد نفراتی که از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند پول پرداخت می‌کنید و یا ماهانه هزینه‌ای ثابت بابت استفاده از هر نسخه نرم‌افزار پرداخت می‌کنید. حال اگر مشتریان شما و خود شما برای مدتی به نرم‌افزار نیاز نداشته باشید و یا بسیار کم از آن استفاده کنید، به همان اندازه‌ای که استفاده کرده‌اید پرداخت می‌کنید. از سوی دیگر شما می‌توانید قرارداد استفاده از خدمات ابر را هر زمان که بخواهید بلافاصله پایان دهید. اگر زمانی تصمیم بگیرید که از یک پلات‌فرم دیگر استفاده کنید و یا به استفاده از یک برنامه کاربردی که از طریق ابر به آن دسترسی دارید پایان دهید، تنها کافی است یک دکمه را فشار دهید و دیگر نیازی نیست پولی پرداخت کنید.
فروشندگان خدمات ابر
اگر شرکت و یا بخش IT شرکت شما از سرورهایی استفاده می‌کند که در ساختمان شرکت نصب و راه‌اندازی شده‌اند، شاید وقت آن رسیده باشد که به فکر استفاده از ابر بیفتید.
برنامه‌های کاربردی (Applications) را که امروزه در شرکت‌های چاپی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به راحتی می‌توان به ابر منتقل کرد. این برنامه‌ها شامل وب‌سایت‌های شرکتی، ای‌میل‌های شرکت، سیستم‌های MIS و نرم‌افزار «وب به چاپ» می‌شود. در آینده حتی می‌توان سیستم‌های گردش کار چاپخانه را از درون ابر به کار انداخت.. چندین پلات‌فرم خدماتی برای ارایه محاسبات ابر وجود دارد. هر کدام از این پلات‌فرم‌ها، گزینه‌ها و امکانات متفاوتی در اختیار کاربران قرار می‌دهند. در حال حاضر تقاضاا برای خدمات ابر در حال افزایش است. هر روزه شرکت‌های جدیدی به قافله ارایه خدمات ابر می‌پیوندند. بسیاری از شرکت‌ها که ابتدا خدمات میزبانی وب (web hosting) ارایه می‌کردند، اکنون خدمات ابر نیز ارایه می‌دهند. این خدمات با نامCloud Storage یا Cloud Backup عرضه می‌شود. برخی از پرطرفدارترین وو شناخته‌‌شده‌ترین شرکت‌هایی که خدمات ابر ارایه می‌دهند عبارتند از:
مایکروسافت (Microsoft):
شرکت مایکروسافت طبق معمول دیرتر از بقیه وارد عرصه رایانش ابری شده است و هنوز راه‌حلی که ارایه می‌دهد چندان سروصدایی به راه نیانداخته است.
ولی از سوی دیگر هنگامی که مایکروسافت وارد یک بازار می‌شود، سعی می‌کند یک سیستم قدرتمند ارایه دهد. پلات‌فرم مایکروسافت که Azure Service Platform نام دارد، از طریق سایتwww.microsoft.com/windowsazure/products ارایه می‌شود.
خدمات ابر مایکروسافت شامل انبارداری داده‌ها، هاستینگ و قابلیت مدیریت داده‌ها می‌شود. مهم‌ترین ویژگی خدمات ابر مایکروسافت این است که امکان می‌دهد منابعی که در ابر وجود دارد، هماهنگ با منابعی که در شرکت خود شما موجود است کار کنند. Windows Azure یک سیستم عامل ابری (cloud computing system) است که به عنوان یک محیط خدماتی و هاستینگ عمل می‌کند. مایکروسافت خدمات ابر خود را از طریق مراکز دیتای خود در سراسر جهان ارایه می‌دهد.
خدمات وب آمازون (Amazon web services):
خدمات وب آمازون (AWS) یکی از اولین خدمات رایانش ابری بود که عرضه شد و هنوز هم یکی از پرطرفدارترین سیستم‌ها است. این خدمات از طریق سایت http://aws.amazon.com ارایه می‌شود.
هنگامی که آمازون AWS را ارایه کرد، بیش از یک دهه بود که این شرکت میلیون‌ها دلار هزینه صرف ساخت یک زیرساختار IT قابل اعتماد برای مدیریت داده‌ها و اطلاعات کرده بود. به همین خاطر این شرکت اکنون یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی در جهان به شمار می‌آید. AWS به دیگران امکان می‌دهد تا از خدمات ابر آمازونن کهAmazon EC2 نام دارد، استفاده کنند.این امکانات شامل رایانش ابری مقیاس‌پذیر، خدمات انبارداری و ذخیره داده‌ها و پایگاه داده‌های SQL می‌شود.
گوگل (Google):
خدمات ابر گوگل که Google App Engine نام دارد و از طریق سایت http://code.googlecom/appengine ارایه می‌شود، به تازگی عرضه شده است و از توان بالای سیستم‌های آمازون و مایکروسافت برخوردار نیست. سیستم گوگل به شما امکان می‌دهد تا برنامه‌های کاربردی خود را از طریق ساختار جهانی و قدرتمند گوگل به راهه انداخته و به آن دسترسی پیدا کنید.
سیستم گوگل به ویژه برای ایمیل در تعداد بالا و حفظ و ذخیره اطلاعات بسیار کاربردی است. شرکت‌های ریز و درشت دیگری از جمله salesforce. com هستند که خدمات رایانش ابری ارایه می‌دهند و انتظار می‌رود تعداد این شرکت‌ها نیز افزایش پیدا کند.
جادوی ابر
جادوی ابر در این است که توانایی شرکت شما برای کسب درآمد و مدیریت داده‌ها را چند برابر کرده و در عین حال میزان سرمایه‌گذاری لازم را برای این کار نیز به حداقل می‌رساند. شرکت‌های چاپی که امروزه با حجم زیادی از داده‌ها سروکار دارند و به تبع آن در فکر سرمایه‌گذاری سنگین روی سرورها هستند، می‌توانند با استفاده از مزایای رایانش ابری از میزان سرمایه‌گذاری خود تا حد زیادی بکاهند و به جای آن، توجه خود را روی استخدام متخصصان ورزیده و راه‌اندازی یک سیستم کارآمد اداری متمرکز سازند.
